Newman – święty dla nas, inspiracja 94

 

 

Metafora ciemnej nocy w dziełach Johna Henry’ego Newmana

część 4

Natasza Lisowska

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny

 

6. „Ciemna noc” (the dark night) odpowiadająca postawie sceptycznej

Inne znaczenie metafory nocy niesie powieść Newmana pt. Loss and Gain, wydana trzy lata po jego konwersji w odpowiedzi na inne dzieło o tym samym tytule, skierowane przeciw oksfordzkim konwertytom. W wykreowanej przez siebie fikcji literackiej Newman przedstawia prawdziwe pobudki, jakie towarzyszą takim osobom, ujawniając jednocześnie osobiste motywy konwersji. Powieść ta od 1848 roku doczekała się kilku wydań, w tym ostatniego za życia Newmana w 1874, w którym zawarł dedykację adresowaną do Charles’a W. Russella (1812-1880), katolickiego duchownego, wykładowcy historii Kościoła w irlandzkim Maynoonth University i rektora tamtejszego seminarium. Właśnie pisma doktora Russella oraz cechy jego charakteru, takie jak brak skłonności do pouczającego tonu i życzliwość pomimo przynależności do odmiennej konfesji, przyczyniły się do konwersji Newmana [26]. W swojej powieści John Henry opisuje następującą drogę, jaką przebywa konwertyta uznający katolicyzm za prawdziwą religię, a Kościół katolicki za swój dom:

„[…] wybierając religię podług własnego kryterium […] ci, którzy są poza Kościołem, muszą zacząć od osobistego osądu i używają go, by ostatecznie go zastąpić; tak jak człowiek, przebywając na dworze, używa lampy w ciemną noc i odkłada ją, kiedy powróci do domu” [27].

Mając na uwadze szerszy kontekst myśli Newmana, warto zauważyć, że światło lampy oznacza przyświadczenie realne (real assent), które charakteryzuje się pewnością; oba bowiem rozświetlają drogę, która dzięki nim zdaje się być bezpieczna. Ciemna noc natomiast musi określać stan przeciwny, w którym nie jest się zdolnym uznać jakiejś prawdy za pewną i oprzeć na niej swojego życia, jak ma to miejsce w przypadku sceptycyzmu.

 

[26] Por. tenże, Apologia pro vita sua, tłum. S. Gąsiorowski, Warszawa 2009, s. 296-297.

[27] Tenże, Loss and Gain. The Story of the Convert, London–New York–Bombay 1906, s. 203.

 

ciąg dalszy za tydzień na filipini.eu

 

zobacz wcześniejsze części:

część 1: Ciemna noc jako metafora ziemskiego życia

część 2: Noc jako obraz świata po grzechu pierworodnym; czas ospałości, trwogi i podlegania pokusom

część 3: Zaciemnienie, zdezorientowanie, niewiedza co do rzeczy ostatecznych