400!,  Aktualności,  Świętego spotkałem

Świętego… spotkałem, XXIII

 

 

Święty codzienny

Tomasz Rojek OP
Małgorzata Homa OP

 

Antonio Ghislieri urodził się 17 stycznia 1504 r. w Bosco Marengo, w Piemoncie. Drogowskazem jego całego życia była najdoskonalsza pobożność chrześcijańska. Rodziców nie było stać na kształcenie syna. Dlatego Antonio zajmował się wypasem owiec. W wieku 14 lat dzięki pomocy jednego z sąsiadów dostał się na studia do konwentu dominikanów.

W wieku 15 lat przywdział habit dominikański. Otrzymał zakonne imię Michał. W 1521 r. złożył śluby. W zakonie stał się wzorem doskonałości religijnej. Studia teologiczne odbywał kolejno w Bolonii i w Genui. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1528 roku, gdy miał 24 lata. Ponieważ jeszcze jako nowicjusz i alumn wyróżniał się pracowitością i talentem, od razu przełożeni od samego początku zlecali mu różne odpowiedzialne funkcje w zakonie dominikańskim: lektora teologii (czyli wykładowcy) w klasztorach w Vigevano, w Soncino i w Alba, przeora, prowincjała Lombardii.

W 1550 r. został mianowany inkwizytorem w Como, a wkrótce potem – na wyraźne życzenie papieża Juliusza III – inkwizytorem w Bergamo. W 1551 r. papież mianował go komisarzem generalnym rzymskiej inkwizycji, powierzając mu procesy podejrzanych o herezję piastujących najwyższe godności kościelne.

Kariera kościelna o. Michała przyspieszyła, gdy papieżem został jego protektor kardynał Pietro Carafa, obierając imię Pawła IV. Papież wyniósł go do godności biskupiej i mianował przewodniczącym komisji ds. indeksu ksiąg zakazanych, następnie inkwizytorem generalnym w Mediolanie i Lombardii, a krótko potem – czego można było się spodziewać – obdarował go purpurą kardynalską. W 1558 r. papież Paweł IV wyróżnił go po raz kolejny, nadając mu tytuł Wielkiego Inkwizytora Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji. Wbrew czarnej legendzie, inkwizycja reprezentowała najwyższy poziom rzetelności procesu sądowego w średniowieczu, a inkwizytorami zostawali duchowni o najlepszym wykształceniu prawniczym i teologicznym.

Pod koniec 1565 r. papież Pius IV zmarł. Z poparciem kardynała św. Karola Boromeusza, konklawe wybrało jego następcę kardynała Ghislieriego, który obrał imię Piusa V. Koronacja odbyła się 17 stycznia 1566 roku, w sam dzień urodzin papieża. Miał on wtedy 62 lata.

Nowy papież, tak jak to praktykował w poprzednich latach, nadal żył w mniszej prostocie i ubóstwie. Mimo krótkiego, 6-letniego pontyfikatu, zapisał się w historii jako jeden z najbardziej energicznych i skutecznych papieży. Punktem wyjścia dla jego działań były uchwały Soboru Trydenckiego, porządkujące doktrynę katolicką, potępiającą ówczesne herezje, a także nakazujące wzmocnienie dyscypliny duchowieństwa i wprowadzenie powszechnej formacji teologicznej i filozoficznej dla kandydatów na duchownych.

Rozpoczął od usunięcia rozpanoszonej w Rzymie rozpusty i przywrócenia karności wśród duchowieństwa. Wypędził z Rzymu część prostytutek. Zdając sobie jednak sprawę, że nie będzie w stanie całkowicie wyeliminować tego procederu, postanowił go ograniczyć, nakazując, aby prostytucja odbywała się w ściśle określonej dzielnicy, poza którą nie wolno było prostytutkom wychodzić. Wygnał też mnichów przebywających poza klasztorem wbrew regule. Zreformował kolegium kardynalskie, do którego grona wprowadził duchownych z powołania: pobożnych, gorliwych i rozumiejących potrzebę reform w Kościele katolickim w duchu Soboru Trydenckiego.

Walczył z odwieczną plagą, z którą Kościół zmagał się od setek lat: kolekcjonowaniem tytułów biskupich i proboszczowskich przez duchownych, przez co stolice biskupie i parafie de facto nie miały pasterzy. Papież Pius V wymagał, aby biskup przebywał w swojej diecezji, a proboszcz w swojej parafii, o ile nie ma wyjątkowo poważnego powodu, aby tymczasowo opuścić miejsce swojej posługi. Dodatkowo polecił biskupom odbywać częste wizytacje parafii w swoich diecezjach.

W celu ożywienia duszpasterstwa i pogłębienia przez wiernych prawd wiary katolickiej i zasad moralności chrześcijańskiej wydał papież w roku 1566 Katechizm Rzymski, głównie przeznaczony dla proboszczów. Na wzór tego katechizmu będą później wydawane specjalne katechizmy dla dzieci i młodzieży.

Pius V rozpoczął realizację reformy liturgicznej w Kościele zapowiedzianej na wspomnianym Soborze Trydenckim. Wraz z reformą papieża Piusa V liturgia rzymska stawała się nie tylko jedną dla całego Kościoła, ale też i jednolitą. W roku 1568 opublikowano zreformowany Brewiarz Rzymski, a w dwa lata później – Mszał Rzymski. Mszał Rzymski wprowadzał ujednolicone rubryki dla liturgii łacińskiej, które obowiązywały bez większych zmian przez kolejne 400 lat – aż do rewolucji liturgicznej przeprowadzonej przez papieża Pawła VI w latach 1969-1970, w ramach której stare rubryki wyrzucono do kosza, a na ich miejsce ustanowiono zupełnie nowe. Wprowadzenie nowego Mszału w 1970 r. wiązało się bowiem z radykalnym ograniczeniem możliwości korzystania z Mszału św. Piusa V – w praktyce w wielu diecezjach biskupi wręcz zakazywali odprawiania tzw. Mszy trydenckiej.

Wracając do życia papieża Piusa V – w dalszej kolejności powołał on komisję biblijną do rewizji Wulgaty, tłumaczenia Pisma Świętego na język łaciński, funkcjonującego właściwie bez istotniejszych zmian od czasów św. Hieronima, który był jego autorem. Nowe wydanie Pisma przygotowane przez komisję św. Piusa V obowiązywało przez następne kilkaset lat.

Papież zadbał też o doczesny wymiar państwa papieskiego. Z pomocą wojsk papieskich tępił panoszący się w Państwie Kościelnym bandytyzm, obniżył podatki, założył wiele szkół, szpitali i przytułków, zapewnił dystrybucję darmowego jedzenia dla ubogich. Wprowadził obyczaj comiesięcznych audiencji dla petentów wnoszących skargi na wyroki sądów kościelnych i urzędników papieskich.

W 1570 r. Pius V ekskomunikował królową Anglii Elżbietę I za prześladowania angielskich katolików oraz uporczywe trwanie przy herezji anglikanizmu. Wspierał za to królową Szkocji Marię I Stuart, która w oczach katolików była również prawowitą królową Anglii.

Święty Pius V odegrał też zasadniczą rolę w powstrzymaniu pochodu islamu na Europę. Rozzuchwaleni dotychczasowymi podbojami wyznawcy Mahometa zajęli Cypr będący posiadłością wenecką i zwrócili oczy ku Europie. Wobec grożącego niebezpieczeństwa papież zainicjował powstanie Ligii Świętej (Liga Santa), czyli sojuszu Państwa Kościelnego i państw katolickich. Wojska Ligi Świętej stanęły do walki z naporem islamu w bitwie morskiej pod Lepanto 7 października 1571 r. Flota turecka odniosła wówczas druzgoczącą klęskę, co podniosło ochotę do obrony wiary i cywilizacji zachodniej. Z 278 statków tureckich 230 zostało zatopionych lub przechwyconych przez wojska Ligi. Z armii tureckiej, liczącej 82 000 żołnierzy i żeglarzy, 40 000 zginęło. Armia Ligi, licząca 68 500 żołnierzy i żeglarzy, straciła 10 000 ludzi i kilkanaście statków. Podczas gdy żołnierze stawali do krwawego boju, święty pasterz Chrystusowej owczarni podejmował duchową walkę w swej rzymskiej posiadłości. Polecił ludowi chrześcijańskiemu modlitwę różańcową w intencji walczących, sam również trwał na modlitwie i pomnożył umartwienia i praktyki pokutne. O wyniku bitwy papież dowiedział się w sposób nadprzyrodzony. Przerwał on nagle posiedzenie z gronem kardynalskim i odszedł do okna. Tam trwał przez chwilę z oczami skierowanymi do nieba, a następnie nakazał hierarchom rozejść się i oddać chwałę Bogu Wszechmogącemu za wspaniałe zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi Krzyża. Pierwszy przybyły spod Lepanto posłaniec potwierdził owe „niebieskie” wieści. Po bitwie papież ustanowił święto (7 października) Matki Bożej Zwycięskiej przemianowane przez jego następcę Grzegorza XIII na Matki Bożej Różańcowej, jako że właśnie modlitwa różańcowa miała się przyczynić do zwycięstwa.

W rok po tym zwycięstwie ciężko zachorował na nerki. Zaopatrzony ostatnimi sakramentami świętymi, ubrany w habit dominikański modlił się: „Panie, powiększaj moje cierpienia, ale z nimi powiększaj cierpliwość”. Zmarł 1 maja 1572 roku w wieku 68 lat. Zaraz po śmierci otoczyła go cześć ludu. Na ołtarze wyniósł go w chwale błogosławionych dopiero papież Klemens X w roku 1672. Kanonizował go zaś papież Klemens XI 22 maja 1712 r. Jego ciało spoczywa w Rzymie, w bazylice Santa Maria Maggiore. Jest patronem Kongregacji Nauki Wiary. Pontyfikat Piusa V to początek białej sutanny papieży. Zaczerpnięty z dominikańskiego habitu kolor sutanny do dziś używany jest przez biskupów Rzymu.

 

 

 

Tomasz Rojek OP był uczniem Państwowej Szkoły Muzycznej II st. im. Józefa Elsnera w Warszawie. Absolwent pedagogiki na Uniwersytecie Warszawskim. Z bratem Pawłem Rojkiem prowadził program telewizyjny 5-10-15. Wystąpił w filmie Andrzeja Wajdy „Pierścionek z orłem w koronie”. W 2001 wstąpił do zakonu dominikanów, siedem lat później otrzymał święcenia kapłańskie. W zakonie m.in. autor ilustracji do książek Z Bogiem na czacie. Modlitewnik dla młodzieży Wojciecha Jędrzejewskiego OP i Prosta modlitwa Joachima Badeniego OP. Obecnie zajmuje się Dominikańskim duszpasterstwem młodzieży ,,szOPka” w Rzeszowie.

 

 

Julietta Homa OP
pochodzi z Muszyny; od 1992 roku dominikanka,
obecnie katechetka w Szkole Podstawowej w Rzeszowie